جنبش دانشجویی آذربایجان جنوبی
بعد از بررسى استان اردبیل حال قصد داریم استان آذربایجان غربى را از نظر اقتصادى مورد بررسى قرار دهیم و در انتها به این نتیجه برسیم که آیا این استان بزرگ و حیاتى با بهره مندى از دارایى هاى خود از جمله نگین فیروزه اى منطقه دریاچه اورمیه، معادن گرانبهایى همچون طلا، وجود دشتهاى حاصلخیز کشاورزى از جمله دشت قوشاچاى به عنوان یکى از ۴ دشت حاصلخیز کشور و منابع عظیم آبى با وجود رودهایى همچون جیغاتى، تاتائو، نازلى چاى و … توان اداره خود را خواهد داشت؟
در ابتدا به صورت کلى استان آذربایجان غربى را معرفى نماییم تا سپس استان آذربایجان غربى را در زمینه هاى مختلف اقتصادى اعم از انرژى، کشاورزى، حمل و نقل و … مورد بررسى قرار دهیم: (لازم به ذکر است آمار و ارقام ارائه شده و معرفى جغرافیاى این استان برگرفته از آمار ارائه شده از مراجع معتبر استانى مى باشند.)
استان آذربایجان غربی با ۴۳۶۶۰ کیلومتر (با احتساب مساحت دریاچه ارومیه) ۳۷۴۱۲ بدون احتساب دریاچه که از شمال وشرق با سه کشور آذربایجان، ترکیه وعراق هم مرز است واز جنوب با استان کردستان و از جنوب غربی با استان زنجان و از شرق با استان آذربایجان شرقی همسایه است.
این استان از مناطق کوهستانی کشور به شمار میرود که رشته کوههای مرتفع مانند دیواری سراسر مرز با کشورهای ترکیه وعراق کشیده شده ومنبع چشمه های آب و سرچشمه بسیاری از رودخانه هاست.
برپایه آخرین تقسیمات کشوری این استان از ۱۹ شهرستان، ۴۵ بخش، ۴۸ شهر و ۲۸۶۹ روستا تشکیل شده است.
فاصله شمالی ترین شهرستان استان (داش ماکى) با جنوبی ترین شهر استان (تیکان تپه) حدود ۶۰۰ کیلومتر است.
کشاورزى:
آذربایجان غربی با دارابودن بیش یک میلیون هکتار اراضی قابل کشت و بیش از ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت اعم از باغی و زراعی یکی از استان های پیشرو در بخش تولیدات کشاورزی است؛ میزان تولیدات بخش کشاورزى استان بیش از ٧ میلیون تن در سال مى باشد که این میزان تولید استان را به یکى از قطب هاى بخش کشاورزى کشور تبدیل نموده است.
گندم، چغندرقند، سیب درختی و انگور محصولاتی هستند که آذربایجان غربی در تولید آن ها پیشتاز کشور است و بیش از ۷۰۰ هزار هکتار زمین زراعی و ۱۱۵ هزار هکتار باغ این استان زمینه تولید را برای کشاورزان مهیا کرده است.
هم اکنون بیش از ۱۰ درصد یونجه، ۳۳ درصد چغندرقند و ۶ درصد از گندم کشور در استان آذربایجان غربی تولید و روانه بازار مصرف می شود و سیب درختی با تولید سالانه بیش از ١/۵ میلیون تن در کنار چغندر قند با تولید سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیون تن دو محصول عمده این استان در بخش باغی و زراعی محسوب می شود که نقش مهمی در اقتصاد خانوارها و از جمله ایجاد صنایع مادر همچون کارخانه هاى قند و شکر قوشاچاى (هرچند با توجه به وجود بسترهاى لازم از تمامى ظرفیت هاى این صنایع در استان استفاده نمى شود) ایفا مى کنند.
البته لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر خشک شدن دریاچه اورمیه و انتشار ریزگردها، به تهدیدی بسیار جدی برای کشاورزی آذربایجان غربی و منطقه تبدیل شد.
منابع و معادن:
آذربایجان‌غربی در شمال‌غربی ترین نقطه کشور قرار گرفته و وجود نعمت‌های الهی این خطه از کشور را به ظرفیتی بی‌نظیر برای تحرک اقتصادی تبدیل کرده است؛ به عبارتی دیگر این منطقه پیشران اقتصادی شمال‌غربی ترین نقطه کشور به شمار میرود.
آذربایجان‌غربی از مواهب الهی بی‌بهره نبوده و بزرگترین معدن طلای خاورمیانه را در خود جای داده است به طوری که به گفته کارشناس مسوول آمار معاونت معدن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی سالانه بیش از هزار و ۳۵ تُن طلا از معادن در این استان استخراج می‌شود که از این مقدار ۶۶۰ تُن مربوط به معدن طلای “زرشوران” (بزرگترین معدن طلای خاورمیانه) و ۳۷۵ تُن از معدن “آق‌دره” تیکان تپه است.
لازم به ذکر است معدن طلاى زرشوان تیکان تپه بیش از ٣٠ درصد ذخایر طلاى جغرافیاى ایران را در خود جاى داده است.
باید اذعان کرد که در کنار ظرفیت کشاورزی، وجود معادن غنی یک نعمت خدادادی را برای مردم این منطقه به وفور فراهم کرده است تا این نقطه به سرزمین فرصت‌های بی‌نظیر شناخته شود.
این استان از نظر تنوع مواد معدنی با داشتن ۵٢ ماده معدنی جایگاه سوم کشور و از نظر ذخایر معدنی با داشتن بیش از یک میلیارد و ۲۱۴ میلیون تُن ذخیره مواد معدنی در جایگاه هفتم کشوری قرار دارد.
توجه به این مساله خالی از لطف نیست که هم اکنون ۶۸ نوع ماده معدنی در کشور شناسایی شده که از این تعداد، ۵٢ نوع در آذربایجان‌غربی در مرحله اکتشاف و بهره‌برداری قرار دارد که شامل انواع سنگ‌های زینتی، طلا، چیتان، باریت، سلیس و پوکه معدنی است.
داشتن معادن طلا، باریت، تیتان و سنگ تزئینی از مهمترین قابلیت‌های معدنی در این استان است که ظرفیت بالایی در ایجاد اشتغال دارد و هرچند که در سال‌های گذشته این ظرفیت مورد غفلت قرار گرفته است ولی با برنامه‌ریزی مدون و جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد آذربایجان‌غربی ایفا کند.
از طرفی دیگر هم‌مرز بودن با کشورهای ترکیه، عراق و جمهورى آذربایجان، می‌تواند ظرفیتی برای پیداکردن بازارهای هدف باشد و صنعت معدن و فرآورده‌های معدنی را شکوفا سازد.
اما سالهاست این ثروت عظیم خدادادی قربانی غفلت و کم توجهی و نیز عدم همکاری برخی دستگاه‌های اجرایی در ایجاد زیرساخت‌های توسعه معادن استان شده و هم اکنون محرومیت و تاراج این گنج عظیم سهم این منطقه شده است.
در حال حاضر خام فروشی، عدم استقبال سرمایه گذاران بزرگ، فرسوده بودن ماشین آلات و تجهیزات معدنی به عنوان مهمترین موانع توسعه معادن آذربایجان غربی به شمار میرود ویژگی‌های زمین‌شناسی به ویژه در برداشتن دو پهنه ساختاری رسوبی آذربایجان زاگرس سبب شده کانی سازی متنوعی از مواد معدنی از جمله میکا، طلا، نقره، جیوه، کرومیت، مس، انواع سنگ‌های ساختمانی و پوکه معدنی سیلیس، دولومیت، تیتان و انواع متنوعی از سنگ‌های تزئینی مرمر، تراورتن، مرمریت، چینی و گرانیت و فلدسپات، ذغال سنگ خاک نسوز… به‌عنوان ذخایر و ثروتی کم‌نظیر در استان به وجود آید.
سعید تقی پور
