در خصوص پیشهوری و فرقه دموکرات آذربایجان میتوان کتابهای ذیل را مطالعه کرد. با این توضیح بدیهی که اولاً معرفی این کتابها به این معنی نیست که بنده تمام جزئیات مطرحشده در آنها را تأیید مینمایم. ثانیاً سعی کردهام کتابهایی را معرفی کنم که حتیالامکان قابل تهیه باشند و یا حداقل فایل PDF آنها موجود باشد. ثالثاً هیچ کتابی کامل نیست و برای آگاهی در مورد هر موضوعی باید کتابها و منابع متعددی را مطالعه کرد:
۱٫ گذشته چراغ راه آینده است، گروه نویسندگان
۲٫ پیموده با تفنگ، علیرضا میانالی
۳٫ مشعل جاوید، اکرم میشوداغلی
۴٫ گمگشته در فراخنای تاریخ، ترجمه یوسف بهنمون
۵٫ حکومت ملی آذربایجان، حسین علیزاده (باریش مرندلی)
۶٫ یادداشتهای زندان، جعفر پیشهوری
۷٫ ۲۱ آذر (نطقلر و مقالهلر)، سید جعفر پیشهوری
۸٫ خوی در وقایع آذر ۱۳۲۵، علی ظفرخواه
۹٫ از زندان رضاخان تا صدر فرقه دمکرات آذربایجان، علی مرادی مراغهای
۱۰٫ زندگی و زمانه محمد بیریا، علی مرادی مراغهای
۱۱٫ فرقه دمکرات آذربایجان از تخلیه تبریز تا مرگ پیشهوری، شاهرخ فرزاد
۱۲٫ آوازخوان رقص بردگان، ترجمه الناز انصاری، هژیر پلاسچی
۱۳٫ بحران آذربایجان (خاطرات آیتالله میرزا عبدالله مجتهدی)، به کوشش رسول جعفریان
۱۴٫ سیری در کوچههای خاطرات، حمید ملازاده
۱۵٫ آخرین سنگر آزادی، به کوشش رحیم رئیسنیا…
نسل من و نسل پیش از من در شرایطی با فرقه دموکرات آذربایجان و پیشهوری آشنا شدند که اغلب کتابهای فوقالذکر در دسترس نبودند و در نبود امکانات رسانهای جدید همچون شبکههای ماهوارهای فعلی و اینترنت، اغلب اطلاعات ما در مورد این موضوع از منابعی تأمین میشد که به قلم دشمنان فرقه نوشتهشده بودند. این را گفتم تا ضمن تأکید مجدد بر این امر که معرفی کتابهای فوق به منزله تأیید تمام جزئیات آنها نیست، اشاره نمایم که “حاق سئل کیمی دریایه آخیب یول تاپاجاقدیر.”
توضیح نهایی: کتابی که تحت عنوان “فراز و فرود فرقه دمکرات آذربایجان” به نام جمیل حسنلی و با ترجمه منصور همامی از سوی نشر نی منتشر شده، یک تحریف آشکار و مایه ننگ صنعت نشر است. توصیه میشود در صورت تمایل، اصل کتاب را مطالعه نمایید نه ترجمه تحریف شده مزبور را.